I gcás ina bhfuil éigeantas talamh a dhíol nó ceart trasna talún a dheonú don Stát, forálann an Acquisition of Land (Assessment of Compensation) Act 1919 go gcinnfear ceisteanna cúitimh faoi dhíospóid tráth eadrána ag eadránaí maoine agus tugtar eadráin reachtúil air seo.
Faoi láthair, tá 5 eadránaí gairmiúla a chomhlíonann an fheidhm eadrána maoine agus is iad seo a leanas iad
An tUasal Desmond Boyle, FRICS, FSCSI, MCIArb, Luachálaí Cáilithe RICS
An tUasal Donal Ffrench O’Carroll, FRICS, FSCSI, FCIArb, MLitt (Dub), DipLS
An tUasal Brian Gilson, BSc, FRICS, FSCS, FCI Arb, Luachálaí Cáilithe RICS
An tUasal Cormac Meehan, BBS, FRICS, FSCSI, MCIArb
An Coiste Réitigh
Forálann an Acquisition of Land (Assessment of Compensation) Act 1919 go mbeadh aon cheist faoi dhíospóid maidir le cúiteamh le cinneadh ag eadránaí oifigiúil a cheapfaidh an Coiste Réitigh ar a bhfuil an Príomh-Bhreitheamh, Uachtarán na hArd-Chúirte agus Uachtarán Chumann Suirbhéirí Cairte na hÉireann. Cuirtear ról an eadránaí maoine i gcrích go neamhspleách ar aon ghníomhaireacht stáit agus tá gach eadránaí freagrach do na Cúirteanna amháin agus ní d'aon chomhlacht eile. Ceaptar eadránaithe maoine ar phainéal ar feadh tréimhse shocraithe agus tá téarma an phainéil reatha le dul in éag ar an 25 Meitheamh 2025.
Nós imeachta chun Eadránaí Maoine a cheapadh
Is féidir le ceachtar de na páirtithe, bíodh gur an t-éilitheoir (úinéir talún) nó an t-údarás fála (údarás áitiúil nó poiblí) iad, iarratas a dhéanamh ar eadránaí maoine a ainmniú chun ceist an chúitimh atá faoi dhíospóid a chinneadh. Comhlánaíonn iarratasóirí foirm iarratais a leagann amach go hachomair cineál an éilimh mar aon le hainmneacha na bpáirtithe.
Is é an táille iarratais/Dleacht Stampála ná €31.74 agus is féidir é a íoc trí chárta táille a chur ar aghaidh leis an méid a íocadh mar dhleacht stampála nó ordú poist iníoctha leis an tSeirbhís Chúirteanna nó leis an bPríomh-Chléireach, Dúiche Chathrach Bhaile Átha Cliath.
Déantar iarratais chuig Sinead Mehlhorn, Rúnaí an Choiste Réitigh agus ba chóir iad a chur ar ais chuig an seoladh seo a leanas: An Rúnaí, An Coiste Réitigh um Luachanna Talún, An Chúirt Uachtarach, Na Ceithre Cúirteanna, Baile Átha Cliath 7. Is féidir teagmháil a dhéanamh leis an Rúnaí trí ríomhphost ag sineadmehlhorn@courts.ie.
Roghnaíonn an Rúnaí eadránaí ón bpainéal agus seolann siad cóip den fhoirm iarratais chuige chun an ceapachán/ainmniúchán a bhreithniú chun a chinntiú nach mbeidh aon choimhlint leasa ann agus ionas go bhféadfaidh an ceapaí ionchasach cinneadh a dhéanamh an féidir leis gníomhú sa chás.
Nuair nach ndeimhnítear aon choimhlint, lorgaíonn an Rúnaí toiliú i scríbhinn do cheapachán an eadránaí ó Uachtarán na hArd-Chúirte agus Uachtarán Chumann Suirbhéirí Cairte na hÉireann. Ullmhaítear páipéir ainmniúcháin ansin agus seoltar chuig an bPríomh-Bhreitheamh iad lena síniú mar Chathaoirleach an Choiste Réitigh mar aon leis an dá litir toilithe ó chomhaltaí eile an Choiste.
Nuair a dhéantar an t-ordú chun eadránaí maoine a ainmniú, seoltar cóip den ordú chuig an dá pháirtí agus chuig an eadránaí (agus an t-ábhar tacaíochta curtha ar aghaidh leis an iarratas)
Cumarsáid ó Eadránaí Maoine nuair a cheaptar é/í
Nuair a cheaptar iad, féadfaidh Eadránaí Maoine scríobh chuig na páirtithe chun cruinniú a lorg chun aon saincheisteanna a bheidh le breithniú mar chuid den phróiseas eadrána a phlé. Ba cheart do pháirtithe a bheith ag súil go mbeidh an fhaisnéis seo a leanas réidh lena breithniú
- Céannacht na bpáirtithe – an tÉilitheoir agus an Freagróir agus a gcomhairleoirí dlí (más ann dóibh)
- Cad iad na réamh-shaincheisteanna atá le réiteach (más ann dóibh)
- Cineál na Díospóide
- Cad iad na doiciméid atá le breithniú ag an Eadránaí Maoine
- Liosta Finnéithe ar dócha go n-iarrfar orthu fianaise a thabhairt ag an eadráin
- Suíomh na hÉisteachta más infheidhme
- An tréimhse eadrána a bhfuiltear ag súil léi
- Sonraí teagmhála na bpáirtithe
- Scála ama faoina bhfuil cinneadh ag teastáil
Formáid chinntí Eadránaí Maoine
Féadfaidh páirtithe i mbreithniú maoine a bheith ag súil le dámhachtain réasúnaithe. Níl an teimpléad seo a leanas de na saincheisteanna a chlúdaítear i ndámhachtainí Eadránaithe Maoine uileghabhálach ach tugann sé léiriú ar an bhformáid leathan agus ar na saincheisteanna a fhéadfaidh Eadránaithe Maoine a bhreithniú agus a gcuid dámhachtainí á ndéanamh acu:
Teimpléad saincheisteanna a chlúdaítear i gcinntí na nEadránaithe Maoine
- Cineál an éilimh – ordú ceannaigh éigeantaigh, ceart slí
- Cur síos agus toisí na talún atá i gceist
- Achoimre ar an uair agus ar an áit a tharla an eadráin agus cé a bhí i láthair ar an dá thaobh
- Achoimre ar cé a thug fianaise
- Reachtaíocht a breithníodh
- Cásdlí a breithníodh
- Achoimre ar na hargóintí a chuir an t-iarratasóir chun cinn
- Achoimre ar na hargóintí a chuir an freagróir chun cinn
- Cúiseanna leis an gcinneadh
- Cúiseanna le haghaidh mhéid an chúitimh in aghaidh an limistéir
- Cibé ar cuireadh díshocraíocht i bhfeidhm
- Cibé ar cuireadh scaradh agus dochar i bhfeidhm
- Faomhadh costais finnéithe, dliteanas costais agus impleachtaí tairiscintí neamhchoinníollacha (más infheidhme)
Foirm Iarratais