Cúirt Pleanála agus Comhshaoil ​​na hArd-Chúirte

Ullmhaíodh Dréachtriail na hUaschúirte don Liosta Pleanála agus Comhshaoil agus tá sé ar oscailt faoi láthair le haghaidh barúlacha ó aon pháirtithe leasmhara. Ba chóir aon bharúlacha a sheoladh kathrynmckimm@courts.ie agus environment@courts.ie.

Leagann an Ard-Chúirt Treoir Chleachtais 126 amach na treoracha reatha nós imeachta don Liosta.

Bhunaigh Uachtarán na hArd-Chúirte an Breitheamh Onórach David Barniville an Liosta leis an Treoir Cleachtais HC124 roimhe seo ar 5 Nollaig 2023 a thug éifeacht do chruthú an Liosta Pleanála & Comhshaoil. Seoladh an Liosta Pleanála agus Comhshaoil le searmanas ar 11 Nollaig 2023 agus cúlghaireadh Treoir Chleachtais Ard-Chúirte 124 ón dáta sin ar aghaidh.

Is é cuspóir an Liosta próiseáil a sholáthar atá chomh héifeachtúil agus atá ag teacht le ceartas maidir le cibé cásanna pleanála agus comhshaoil, agus cásanna gaolmhara mar a shonraítear thuas, a shanntar nó a ligtear isteach ar an Liosta Pleanála agus Comhshaoil.

I measc spriocanna sonracha an Liosta tá:

1. sásra speisialaithe a sholáthar chun cásanna a phróiseáil ar fud sainmhíniú cuimsitheach ar réimse na pleanála agus an chomhshaoil, arna shainiú go leathan, i gcomhréir le Coinbhinsiún Aarhus, ceart dhlí an Aontais chun leighis éifeachtaigh agus caighdeáin intíre, Eorpacha agus idirnáisiúnta eile is infheidhme;
2. rochtain éifeachtach gan pháipéar ar cheartas a sholáthar do chásanna a thagann faoi réim an Liosta agus a ndiúscairt éifeachtúil, chóir agus chothrom a sholáthar;
3. a mhéid a iarrann aon pháirtí air, cibé deimhneacht a sholáthar is féidir a bhaint amach maidir le rialacha costas sula dtabhófar costais inter partes sna himeachtaí;
4. an úsáid is mó is féidir a bhaint as acmhainní agus costais a íoslaghdú trí chásbhainistiú, chun íoslaghdú a dhéanamh ar an ngá atá le hiarratais iolracha idirbhreitheacha nó eatramhacha agus le minicíocht na n-iarratas sin agus le héisteachtaí substainteacha a cuireadh ar atráth, agus aon bhearta eile a dhéanamh chun go rachaidh ábhair ar aghaidh go gasta go dtí an éisteacht agus, nuair a bheidh an éisteacht á héisteacht, go gcinnfear iad go gasta;
5. a mhéid is féidir de réir na n-acmhainní, dátaí éisteachta a chur ar fáil do gach cás atá incháilithe le haghaidh Liosta chun Dátaí a Shocrú (LFD) le haghaidh téarma ar leith, laistigh den téarma lena mbaineann
6. an cuspóir ginearálta a chur chun cinn nach ndéileáiltear le saincheisteanna maidir le bailíocht nó comhoiriúnacht ECHR dlíthe nó beart a bhfuil feidhm ghinearálta acu ach amháin mura bhfuil pointí eile de dhlí baile nó de dhlí an Aontais cinntitheach, ar cuspóir é a dtabharfar éifeacht dó inter alia trí mhodhnú ach amháin in imthosca eisceachtúla mura gcomhaontaíonn na páirtithe a mhalairt, nó i gcás ina bhfuil feidhm ag an nós imeachta brostaithe, ach i gcás nach n-ordaítear modhnú, ní dhéanfaidh an chúirt bailíocht nó comhoiriúnacht ECHR beart a bhfuil feidhm ghinearálta acu a chinneadh i gcoitinne in aon chás mura rud é nach n-éiríonn leis an iarratasóir ar fhorais eile; agus
7. cothromaíocht a bhaint amach idir na héilimh ar na breithiúna a shanntar don Liosta ionas gur féidir leis an gcúirt breithiúnais a thabhairt go tráthúil, agus a mhéid is féidir, laistigh de thréimhse téarma 2 mhí ón dáta a fhorchoimeádtar an breithiúnas.

Cuimsíonn an Liosta na catagóirí cásanna seo a leanas:

1. Déanfar an méid seo a leanas a iontráil go huathoibríoch gan gá a bheith le hiarratas ó aon pháirtí (i gcásanna den sórt sin ba cheart go mbeadh an páirtí atá ag tionscnamh na n-imeachtaí i dteideal na n-imeachtaí mar a leagtar amach i mír 4; cuirfear na cásanna sin isteach ó thaobh riaracháin de faoi réir na féidearthachta go ndéanfaidh aon pháirtí eile iarratas faoi mhír 5):
    
   1. imeachtaí a bhaineann le cinntí nó le gníomhartha agus neamhghníomhartha eile a bhaineann le haon cheann de na reachtaíocht seo a leanas de chuid an Aontais nó le haon reachtaíocht lena leasaítear nó lena n-ionadaítear iad (nó le haon reachtaíocht de chuid an Aontais ar cuireadh an méid seo a leanas ina hionad), lena n-áirítear imeachtaí a bhaineann le leordhóthanacht thrasuí na reachtaíochta sin de chuid an Aontais:

1. an Treoir maidir le Cóireáil Fuíolluisce Uirbigh, 91/271/CEE; 
2. an Treoir maidir le Níotráití, 91/676/CEE;
3. an Treoir maidir le Gnáthóga, 92/43/CEE;
4. Coinbhinsiún Aarhus 1998 mar ghné de dhlí an Aontais;
5. an Treoir Réime maidir le hUisce, 2000/60/CE;
6. an Treoir MSC, 2001/42/CE;
7. an Treoir um Uasteorainneacha Astaíochtaí Náisiúnta, 2016/228;
8. an Treoir maidir le Torann Timpeallachta, 2002/49/CE;
9. an Treoir maidir le rochtain ar fhaisnéis faoin gcomhshaol (AIE), 2003/4/CE;
10. an Treoir maidir le Dliteanas Comhshaoil, 2004/35/CE;
11. an Treoir maidir le hUisce Snámha, 2006/7/CE;
12. an Treoir maidir le Screamhuisce, 2006/118/CE;
13. an Treoir maidir le hAer Glan don Eoraip, 2008/50/CE;
14. an Treoir Réime um Straitéis Mhuirí, 2008/56/CE;
15. an Treoir Réime Dramhaíola, 2008/98/CE;
16. an Treoir maidir le hÉin, 2009/147/CE;
17. an Treoir maidir le hAstaíochtaí Tionsclaíocha, 2010/75/AE;
18. an Treoir maidir le Measúnú ar an Tionchar ar an gComhshaol (MTC), 2011/92/AE arna leasú le 2014/52/AE;
19. an Treoir maidir le Pleanáil Spásúil Mhuirí, 2014/89/AE;
20. an Treoir maidir le huisce óil, (AE) 2020/2184;
21. aon treoir, rialachán nó ionstraim eile de chuid an Aontais a bhaineann le húsáid talún, leis an muirthimpeallacht, le gnéithe comhshaoil na talmhaíochta agus an iascaigh, le huisce, le speicis, le gnáthóga, leis an aeráid, leis an aer, leis an atmaisféar, leis an ithir, leis an tírdhreach, le horgánaigh ghéinmhodhnaithe, leis an oidhreacht seandálaíochta, stairiúil agus chultúrtha nó le haon ghné eile den chomhshaol nó a bhaineann leis an gcomhshaol ar bhealach eile; nó

2. imeachtaí a bhaineann le cinntí nó le gníomhartha agus neamhghníomhartha eile faoi aon cheann den reachtaíocht seo a leanas nó faoi aon reachtaíocht lena leasaítear iad nó lena n-ionadaítear iad (nó faoi aon reachtaíocht ar cuireadh an méid seo a leanas ina hionad), lena n-áirítear agóidí in aghaidh bhailíocht na reachtaíochta sin nó in aghaidh leordhóthanacht thrasuí dhlí an Aontais inti:

1. an tAcht Rialtais Áitiúil (Truailliú Uisce) 1977;
2. An tAcht fán nGníomhaireacht um Chaomhnú Comhshaoil, 1992;
3. Acht na mBóithre 1993;
4. An tAcht um Bainistiú Dramhaíola, 1996;
5. An tAcht um Pleanáil agus Forbairt, 2000;
6. Rialacháin na gComhphobal Eorpach (Rochtain ar Fhaisnéis faoin gComhshaol) 2007 (I.R. Uimh. 133 de 2007);
7. Rialacháin na gComhphobal Eorpach (Éin agus Gnáthóga Nádúrtha) 2011;
8. an tAcht Foraoiseachta, 2014;
9. An tAcht um Ghníomhú Aeráide agus um Fhorbairt Ísealcharbóin, 2015;
10. An tAcht Forbartha Mianraí, 2017;
11. an tAcht um Pleanáil Limistéir Mhuirí 2021;
12. forálacha reachtúla dá dtagraítear in alt 4(4) den Acht Comhshaoil (Forálacha Ilghnéitheacha), 2011 nó in aon reachtaíocht eile lena ndéantar foráil maidir le toiliú forbartha nó ceadúnú comhshaoil a dheonú, lena n-áirítear go neamh-uileghabhálach nó reachtaíocht lena ndéantar foráil maidir le nósanna imeachta le haghaidh toiliú le haghaidh tionscadail bhonneagair;
13. reachtaíocht maidir le truailliú aeir, dumpáil ar muir, gnéithe comhshaoil an iascaigh, gás, anaclanna náisiúnta ola, peitriliam, truailliú mara nó fiadhúlra;
14. aon reachtaíocht eile a bhaineann le húsáid talún, leis an muirthimpeallacht, le gnéithe comhshaoil talmhaíochta agus iascaigh, le huisce, le speicis, le gnáthóga, leis an aeráid, leis an aer, leis an atmaisféar, leis an ithir, leis an tírdhreach, le horgánaigh ghéinmhodhnaithe, leis an oidhreacht seandálaíochta, stairiúil agus chultúrtha nó le haon ghné eile den chomhshaol nó a bhaineann ar shlí eile leis an gcomhshaol; nó
15. aon reachtaíocht eile lena dtugtar éifeacht do na treoracha dá dtagraítear thuas nó d'ionstraimí dlí idirnáisiúnta a bhaineann le réimsí atá folaithe leis an méid sin roimhe seo;

3. na nithe seo a leanas:
   1. dlíthíocht satailíte mar a shainmhínítear thíos; agus
   2. ceisteanna a chinneadh i dtaobh an dlíthíocht satailíte atá in aon imeachtaí ar leith;

2. Na cásanna seo a leanas a fhéadfar a thaifeadadh ar iarratas chuig an gcúirt, ag tabhairt dá haire go mbainfidh measúnú an cháis chun críche ligean isteach le hábhar na díospóide agus ní leis na saincheisteanna sonracha a ardaíodh:
    
   1. aon chás nach dtagann faoi réim fhomhír (a) nó (b) atá, i dtuairim na cúirte, de chineál pleanála nó comhshaoil nó a bhfuil gnéithe pleanála nó comhshaoil aige a d’fhágfadh go mbeadh sé iomchuí é a ligean isteach ar an Liosta (lena n-áirítear, go neamh-uileghabhálach, cásanna a bhaineann leis an aeráid, leis an aer, le huisce, le fuíolluisce, le fuinneamh in-athnuaite agus neamh-inathnuaite, le mianraí nó le cosaint acmhainní nádúrtha eile, le flóra nó fána, le foraoiseacht, le hiascaigh/dobharshaothrú, nó leis an timpeallacht mhuirí nó le comhaontuithe idirnáisiúnta de chineál comhshaoil nó le saintréithe nó impleachtaí comhshaoil); agus
   2. aon díospóid maidir le heilimint de thionscadal atá nasctha le cinneadh lena mbaineann imeachtaí sa Liosta nó atá iarmhartach ar chinneadh den sórt sin, amhail orduithe fála éigeantaí nó fógraí fágála slí a bhaineann le toiliú forbartha atá iomardaithe sna himeachtaí.

3. Measfar go bhfolaíonn míreanna (a), (b) agus (c) faoi seach ábhair a ndearnadh achomharc substainteach ina gcoinne ón gCúirt Chuarda nó iarratais chun na hArd-Chúirte ar mhodh achomhairc i gcoinne diúltú ón gCúirt Chuarda an cás a aistriú chun na hArd-Chúirte.