An chaoi a n-oibríonn an Chúirt Achomhairc
Tá leibhéal dlínse ag an gCúirt Achomhairc, a bunaíodh an 28 Deireadh Fómhair 2014, idir an Ard-Chúirt agus an Chúirt Uachtarach. Is í an phríomhfheidhm atá aige éisteacht le hachomhairc ón Ard-Chúirt, Sibhialta agus Coiriúil araon.
Dlínse na cúirte
Mar is amhlaidh leis na hUaschúirteanna eile, tugtar cuid de dhlínse na Cúirte Achomhairc leis an mBunreacht agus tugtar cuid eile di le reachtaíocht. Tá údarás ag an gCúirt Achomhairc na hachomhairc seo a leanas a éisteacht:
Imeachtaí sibhialta ón Ard-Chúirt
(i) a bheadh, roimh an Tríú Leasú is Tríocha ar an mBunreacht, á gcloisteáil ag an gCúirt Uachtarach.
Is féidir leis an gCúirt achomhairc a éisteacht ó chásanna a éisteadh san Ard-Chúirt faoi cé acu atá nó nach bhfuil dlí bunreachtúil. Foráiltear leis an mBunreacht nach féidir aon dlíthe a rith lena gcuirtear srian ar dhlínse na Cúirte Achomhairc é sin a dhéanamh.
‘Dlínse achomhairc’ a d’fheidhmigh an Chúirt Achomhairc Choiriúil roimhe seo
Is féidir le daoine a chiontaítear ar díotáil sa Chúirt Chuarda, sa Phríomh-Chúirt Choiriúil agus sa Chúirt Choiriúil Speisialta achomhairc a dhéanamh anois chun na Cúirte Achomhairc. Is féidir achomhairc i gcoinne déine pianbhreithe arna forchur ag na cúirteanna sin a chur faoi bhráid na Cúirte Achomhairc freisin.
Tugadh dlínse don Chúirt Achomhairc freisin achomhairc ón Stiúrthóir Ionchúiseamh Poiblí a éisteacht ar cheist dlí a d'eascair as trialacha coiriúla as ar eascair éigiontú.
Dlínse achomhairc a d’fheidhmigh an Chúirt Achomhairc Armchúirteanna roimhe seo
(i) Achomhairc a chinneadh bunaithe ar thaifead ar na himeachtaí ag an armchúirt, le cumhacht chun fianaise nua nó bhreise a éisteacht nó aon ábhar atá le tuairisciú a tharchur chuig uachtarán nó abhcóide breithiúnais na harmchúirte.
(ii) Má tá an t-achomharc i gcoinne an chinnidh agus na pianbhreithe, féadfaidh an chúirt an cinneadh a dhaingniú nó a fhreaschur go hiomlán nó go páirteach nó triail nua a ordú nó an phianbhreith a athrú.
(iii) Má tá an t-achomharc teoranta do chinneadh nó do phianbhreith, tá an chúirt teoranta do dhéileáil leis an ábhar a bhaineann leis an achomharc.
(iv) Tá sé de chumhacht ag an gcúirt freisin athbhreithniú a dhéanamh ar chinneadh nó ar phianbhreith (a bhí ina ábhar achomhairc roimhe seo) i gcás ina léiríonn fianaise nua gur tharla iomrall ceartais.
Comhdhéanamh na cúirte
Tá an Chúirt Achomhairc comhdhéanta d’Uachtarán agus ocht ngnáthbhreithiúna déag. Is breithiúna ex officio den Chúirt Achomhairc iad an Príomh-Bhreitheamh agus Uachtarán na hArd-Chúirte.
Is féidir leis an gCúirt suí i rannáin de thriúr breithiúna. Féadfaidh an tUachtarán amháin nó breitheamh eile arna ainmniú ag an Uachtarán roinnt iarratas idirbhreitheach agus nós imeachta a éisteacht.
Tá ceisteanna dlí a d'fhéadfadh an Chúirt Chuarda a tharchur roimhe seo chuig an gCúirt Uachtarach lena gcinneadh ('cás sonraithe') anois ag an gCúirt Achomhairc.
